Begraven of cremeren; het lijken de enige twee opties als je denkt aan ‘sterven en hoe nu verder?’. Maar inmiddels is er meer. Want begraven en cremeren zijn niet de meest milieuvriendelijke en duurzame manieren van lijkbezorging. Misschien heb je ook al wel eens gehoord van ‘resomeren’, ‘cryomeren’ en ‘humuseren’? Niet? Wilma Bouwmeester van Stap voor Stap Uitvaartverzorging te Zwolle, legt het je graag uit.

‘Als uitvaartondernemer sta ik graag stil bij de kringloop van ons leven. Ons lichaam teruggeven aan een gezonde aarde, en zo weer iets anders tot leven kunnen brengen, is voor mij echt een meerwaarde in mijn werk als uitvaartondernemer.’

Milieu-impact
Naar verluidt overlijden er wereldwijd meer dan 150.000 mensen per dag. Naarmate de wereldbevolking toeneemt, zal dat aantal alleen maar groeien. ‘Begraafplaatsen raken vol. En vergeet niet: natuurbegraafplaats of niet het begraven van mensen heeft een enorme milieu-impact’, weet Wilma. Nu lijkt het logisch om dan maar voor crematie te kiezen. Maar behalve dat dit – soms vanwege geloofsovertuiging – niet voor iedereen een optie is, heeft ook lijkverbranding een enorme invloed op het milieu. Er komt bij de verbranding namelijk veel CO2 vrij. Vandaar dat er gezocht wordt naar alternatieven.

‘Als uitvaartondernemer sta ik graag stil bij de kringloop van ons leven. Ons lichaam teruggeven aan een gezonde aarde, en zo weer iets anders tot leven kunnen brengen, is voor mij echt een meerwaarde in mijn werk als uitvaartondernemer.’

Resomeren
Zoals resomeren, dat slechts een-zevende van de CO2-uitstoot van een crematie oplevert. Kortom: het is 86% schoner en beter voor het milieu. Maar er zijn meer voordelen. Sieraden en – bijvoorbeeld – gouden vullingen blijven intact. Ook blijven pacemakers en protheses na het versnelde ontbindingsproces achter, zodat ze kunnen worden hergebruikt. Bovendien gaat bij deze vorm van lijkbezorging de kist niet mee de machine in, zodat ook kisten kunnen worden hergebruikt.
‘Resomeren is daarmee stukken beter voor het milieu’, aldus Wilma. ‘Naast de eerder geschetste CO2-voordelen, is er ook geen gas nodig voor het desintegreren van het lichaam. De ontbinding van het lichaam vindt plaats door heet water en kaliumhydroxide.’ Overigens: resomeren stamt af van het Griekse woord ‘Resoma’, dat wedergeboorte betekent. Zodoende wordt resomatie ook wel watercrematie of aquamatie genoemd.

Filmpje over het resomatieproces?

Op https://youtu.be/GOMUwE9Uk1w zie je in 2,5 minuut hoe het zit. 

Cryomeren
De gamers of de SF-liefhebbers zullen bij het woord ‘cryo’ al wel enige associaties voelen opkomen. ‘Bij cryomeren wordt het lichaam bevroren, waarna het door gebruikmaking van kleine trillingen in een organische substantie uiteenvalt. Na verwijdering van lichaamsvreemde stoffen – zoals kwik of bijvoorbeeld een kunstheup -, kan het ‘overschot’ worden begraven of gecremeerd.’ Op deze manier komen er geen schadelijke stoffen in de bodem, weet Wilma. ‘Ook zijn er, anders dan bij cremeren, geen materialen nodig die na gebruik vervuild in de afvalstroom terechtkomen.’ Omdat mensen bij leven willen kiezen voor een nieuwe vorm van uitvaart, wordt er nu al volop gekeken naar de mogelijkheden van het cryomeren van een lichaam. Echter: ‘Vooralsnog is deze nieuwe vorm van lijkbezorging in Nederland nog niet toegestaan.’

Humusatie
‘Begraven en cremeren zijn al jarenlang de voornaamste vormen van lijkbezorging in Nederland. Stap voor Stap Uitvaartbegeleiding staat helemaal achter de trend dat ‘groene’ of ‘duurzame’ uitvaarten in Nederland meer aandacht krijgen’, stelt Wilma. ‘Ook deze meer milieuvriendelijke alternatieven zijn respectvol en waardig. Niet alleen naar de overledene en de nabestaanden toe, maar ook voor ons milieu. Vanaf volgend jaar kunnen mensen al kiezen voor resomeren. Cryomeren is vooralsnog verboden en ook humusatie mag nog niet, maar wordt wel als alternatief ‘onderzocht.’ Maar… wat is humusatie? Misschien dat de naam al iets verklapt? ‘Humusatie is een ecologisch alternatief en de gedachte hierachter is: ons lichaam kan na de dood terugkeren naar de oppervlaktelagen van moeder aarde. Bij humusatie wordt een lichaam in een biologisch afbreekbare laken gewikkeld en bedekt met een mengsel van stro, bladeren en gras’, vertelt ze. ‘Humusatie van een lichaam gebeurt op een hiervoor bestemd en beschermd terrein: de metamorfose-tuin. Het proces levert compost op en deze compost kan bijvoorbeeld worden gebruikt voor het planten van een boom in een herinneringsbos, of meegenomen worden om thuis een boom of plant te planten ter ere van de overledene.’

Kringloop
Wilma: ‘Als uitvaartondernemer werk ik graag mee aan de kringloop van ons leven. Ons lichaam teruggeven aan een gezonde aarde en zo, op een andere manier, weer iets nieuws tot leven kunnen brengen, is voor mij echt een meerwaarde in mijn werk als uitvaartondernemer. Stap voor Stap Uitvaartbegeleiding staat daarom zonder reserve achter dit initiatief. Meer weten? Kijk op humuseren.nl.’

Overigens: humuseren heeft wel iets weg van natuurbegraven; een trend die de laatste jaren enorm in opkomst is. Hierbij wordt een overleden dierbare ook begraven, maar dan niet bijgezet in een graf, maar in de natuur, in een prachtig natuurgebied, waar het lichaam wordt teruggeven aan de natuur. Ook hierover vertel ik je graag meer…’
‘Begraven en cremeren zijn al jarenlang de voornaamste vormen van lijkbezorging in Nederland. Stap voor Stap Uitvaartbegeleiding staat helemaal achter de trend dat ‘groene’ of ‘duurzame’ uitvaarten in Nederland meer aandacht krijgen’, stelt Wilma. ‘Ook deze meer milieuvriendelijke alternatieven zijn respectvol en waardig. Niet alleen naar de overledene en de nabestaanden toe, maar ook voor ons milieu. Vanaf volgend jaar kunnen mensen al kiezen voor resomeren. Cryomeren is vooralsnog verboden en ook humusatie mag nog niet, maar wordt wel als alternatief onderzocht.’